Działania hybrydowe na Morzu Bałtyckim elementem walki ekonomicznej - Nobilis Media

     Zapewnienie bezpieczeństwa państwa w XXI wieku nabiera szczególnego znaczenia. Proces globalizacji powoduje, że oprócz niekwestionowanych korzyści wynikających z funkcjonowania państw w środowisku geopolitycznym mamy do czynienia z nowymi zagrożeniami, których zasięg nie jest ograniczony barierami geograficznymi, systemami politycznymi i gospodarczymi. Presja globalizacji powoduje, że w dzisiejszym świecie państwa nie są w stanie samodzielnie funkcjonować gospodarczo, a współzależność pomiędzy nimi może być przyczyną kryzysów lub konfliktów. Ponadto w wyniku narastających współzależności pomiędzy państwami pojawiły się zagrożenia, które dotychczas nie były obserwowane, co determinuje konieczność szerszego spojrzenia na sprawy bezpieczeństwa.

Efekt domina

     Zdaniem wielu badaczy - bezpieczeństwo państw coraz częściej przyrównywane jest do „kostek domina” - poruszenie jednej powoduje lawinowy upadek innych, a relacje pomiędzy nimi opisywane są jako „zespoły naczyń połączonych”. Dodatkowo uwagę zwraca fakt, że obecnie obserwuje się większą podatność społeczeństwa na zagrożenia związane z rozwojem cywilizacyjnym, napięciami politycznymi, ekonomicznymi, społecznymi oraz informacyjnymi.

Należy podkreślić, że potencjalny agresor prowadząc działania hybrydowe w obszarach funkcjonowania państwa, wybiera najbardziej podatne i najmniej odporne oraz wykorzysta je w sposób jak najbardziej nieprzewidywalny, a scenariusz działań raz podjętych ulegnie modyfikacji i będzie dostosowany do ich odporności i podjętych przeciwdziałań. Zagrożenia będące skutkiem takiego działania wynikają z wielorakich sytuacji i mogą mieć różny charakter i zasięg.

     Na podstawie przeprowadzonej analizy z zakresu problematyki związanej z uwarunkowaniami bezpieczeństwa morskiego za można postawić tezę, że dla każdego z państw nadbrzeżnych Morza Bałtyckiego – poziom percepcji bezpieczeństwa ma charakter indywidualny i należy rozpatrywać w odniesieniu do konkretnego podmiotu prawa międzynarodowego (państwa). Warto podkreślić, iż nieodłącznie z zagadnieniem bezpieczeństwa państwa związane są kryteria tegoż bezpieczeństwa. Analizując rozpatrywany problem, niemożliwe jest stworzenie jednolitych kryteriów dla wszystkich państw. Należy jednak być świadomym, że każdy makroregion, mikroregion, a nawet każde państwo posiada swoje własne środki ciężkości bezpieczeństwa narodowego. Dla części państw takim środkiem ciężkości mogą być surowce energetyczne np.: węgiel kopalny, gaz ziemny, ropa naftowa, albo inne jak np.: woda, rudy metali bądź siły zbrojne. Z kolei niematerialnymi środkami ciężkości mogą być aspiracje państw, a także ugrupowań politycznych i grup mniejszościowych, trwałość sojuszu lub wola narodu przeciwstawienia się zagrożeniom.

Morze Bałtyckie akwenem wzmożonej rywalizacji

     Ponadto postępująca globalizacja powoduje, że państwa realizując swoje cele, napotykają wiele podmiotów zarówno państwowych jak i niepaństwowych do których zaliczyć można: organizacje pozarządowe, korporacje transnarodowe o rozproszonej anonimowej własności, czyli niepaństwowe elementy funkcjonujące w przestrzeni „globalnej” ponadpaństwowej czy też transnarodowej, które realizują swoje interesy. Biorąc pod uwagę, że akwen Morza Bałtyckiego i związane z nim korzyści jak np. realizacja transportu morskiego, rozwoju portów morskich i przemysłu stoczniowego, rybołówstwo i przetwórstwo rybne oraz turystyka - stanowi o potencjale i możliwościach rozwoju państw nadbrzeżnych. Badacze jak np. M. Będźmirowski, R. Kościelniak, zwracają uwagę, iż pomimo utrzymywania dobrych stosunków z państwami sąsiednimi istnieje szereg sytuacji, które mogą tworzyć źródła napięć jak np. ograniczenia połowów, przebieg toru wodnego i kotwicowiska w Świnoujściu, konflikty związane z działalnością polskich promów, problem przekopu Mierzei Wiślanej, spór o przebieg Gazociągu Północnego (Nord Stream) omijający naturalne kraje tranzytowe – Polskę i republiki bałtyckie, a także niemal trzydziestoletni spór pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Danii, który został rozwiązany dopiero w 2018 r.

     Wymienione potencjalne źródła konfliktów raczej nie przerodzą się w lokalny konflikt, ale mogą być elementem działań hybrydowych w ramach których podmioty te będą stosować szeroki zakres narzędzi z obszaru politycznego, ekonomicznego i informacyjnego, aby wpływać na decyzje państw, ich zastraszanie oraz podważanie ich wiarygodności na arenie międzynarodowej. Skutkuje to tym, że agresor usiłuje w sposób skryty osiągnąć cele strategiczne i polityczne, często kosztem innych aktorów sceny międzynarodowej. Należy przypomnieć, że w przeciwieństwie do wód wewnętrznych i morza terytorialnego - Wyłączna Strefa Ekonomiczna (Exclusive Economic Zone - EEZ) Polski, ma charakter funkcjonalny. Specyficzny charakter statusu prawnego tej strefy polega zatem z jednej strony na sprawowaniu w niej przez państwa nadbrzeżne praw suwerennych, z drugiej na równoległym istnieniu praw państw trzecich. Ponadto należy wspomnieć o jeszcze jednej istotnej kwestii – objęcie programem Natura 2000 pasa nadbrzeżnego i wód morskich, w rozumieniu ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej. Celem programu jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważane są za cenne i zagrożone w skali całej Europy.

Scenariusze konfliktu hybrydowego

     Biorąc pod uwagę powyższe, można przedstawić szereg możliwych scenariuszy, które mogłyby zachwiać bezpieczeństwo energetyczne państwa. Do zdestabilizowania funkcjonowania np. Terminala LNG w Świnoujściu, agresor mógłby wykorzystać proxy (pośrednika) organizacje ekologiczne. Poprzez zaangażowanie organizacji o zasięgu globalnym, regionalnym lub lokalnym jest w stanie wpłynąć na opinię światową w zakresie zanieczyszczenia i degradacji środowiska naturalnego. Innym przykładem doskonale znanym z portów lotniczych jest przekazanie informacji przez agresora, iż w jednym z kontenerów znajduje się ładunek wybuchowy. Sam fakt otrzymania takiej wiadomości powoduje wstrzymanie ruchu statków, prac rozładunkowych i infrastruktury portowej oraz angażuje dodatkowe służby do neutralizacji ładunku, co generuje dodatkowe koszty. W rozważaniach nie można pominąć marynarki Wojennej RP i budowania jej zdolności obronnej w oparciu o własny przemysł stoczniowy. Polski przemysł stoczniowy to jeden z elementów zapewnienia suwerenności i bezpieczeństwa państwa. Stanowi on o potencjale SZ oraz możliwościach państwa do utrzymania gotowości bojowej i mobilizacyjnej, jak również przejścia sektorów gospodarki na produkcję wojenną. Sektory te odgrywają również ważną rolę w przeciwdziałaniu zagrożeniom o znamionach hybrydowych w obszarach: społecznym, ekonomiczno-gospodarczym, informacyjnym oraz politycznym. Nowoczesny narodowy przemysł stoczniowy stanowi oprócz rozwoju ekonomicznego kraju cenny element demonstracji siły państwa oraz jego możliwości obronnych.

     Przedstawione przykłady dowodzą, że państwa chcąc utrzymać swoją pozycję zarówno ekonomiczną jak i polityczną w regionie bałtyckim mogą poddawać próbom wymuszenia pewnych ustępstw czy też zakazów ze strony innych państw lub organizacji międzynarodowych o nieokreślonej przynależności.

___________________________________________________________________________________________________________________________________